دسته: معارف اسلامی ماده و معنای لغوی شیطان مفسرین در ریشه و اشتقاق «شیطان» اختلاف كرده اند، برخی از ماده «شاط» و گروهی از ماده «شَطَن» دانسته اند و جهت اختلاف این است كه هر دو ماده، مناسب معنای شیطان است ابن اثیر «شاط» را در نهایه چنین معنا كرده است «شاطَ یَشیطُ» به معنای سوختن و به این حدیث استناد نموده است «اذا استشاط السُّلطانُ تَسَلَّطَ الشَّیطان» هر گاه آتش
قیمت فایل فقط 2,500 تومان
در المنجد چنین آمده است «شَاطَ یَشیطُ شَیْطاً وَ شَیاطَهً وَ شَیطوُطَهً»
سوختن چیزی را گویند و «شاطتِ القِدْرُ» سوختن غذای درون دیگ و چسبیدن به آن را گویند و «اِسْتَشاطَ عَلیه» یعنی از شدت خشم آتشین شد.
در قاموس بعد از بیان مطالبی كه از المنجد بیان شد می گوید : «شاطَ فُلانٌ» یعنی هلاك شد و از این ماده است شیطان و «أَشاطهُ وَ شَیَّطَهُ» سوزاند و هلاكش ساخت.و در ماده «شَطَن» می گوید : ریسمان طویل و «الشّاطِن» خبیث و «الشیطان» هر گردنكش متمردی از انس و جن و جنبندگان «شَیطَنَ وَ تَشَیطَنَ»
أی فَعَلَ فِعلَهُ : یعنی هر كس چنین كند ( گردنكشی كند یا خبث ورزد )در نهایه می گوید : اگر نون شیطان را اصلی بدانی از ماده «شَطَنَ» مأخوذ است به معنای دوری یا دور از خیر. یا از ریسمان طویل و اگر نون آن را زائد بگیری از «شاطَیشیطُ» است : هر گاه هلاك شود : یا از «اِستشاطَ غضباً» هر گاه در خشم شد.
در المنجد در ماده «شَطَنَ» می گوید : «شَطنهُ شطناً» وی را دور ساخت؛ و «شطنَ الرَّجل» از حق دور افتاد. «الشیطان» روح شریر.
راغب در مفردات می گوید : نون در شیطان اصلی است و از ماده «شطنَ» می باشد، به معنای «تباعد» و گفته شده نون در آخر آن زائد است؛ و ابوعبیده گفته است : «شیطان» هر سركشی است از جن و انس و حیوانات «الشیطان اِسمٌ لِكلِّ عارمٍ من الجن و الانس و الحیوانات»
تعریف شیطان
فخررازی در تفسیر گوید : هر متمردی ككه از طاعت خدا دور باشد را شیطان گویند؛ و گفته شده است شیطان قدرتی است نابكار و بسیار بدكردار، كه بر هر موجود گستاخ و سركشی قابل اطلاق می باشد. در فرهنگ عرب، شیطان نیرو و روحی است پلید و سركش، كه به هر موجود گستاخ و نافرمان قابل اطلاق است، خواه از آدمیان باشد یا از پریان یا از چهارپایان.
شیطان روح شریر و متمرد است و به مناسبت دوری از خیر و رحمت خداوند، وصف شیطان بر او اطلاق شده است و بهتر آن است كه شیطان را وصف بدانیم؛ و گفته شده شیطان خود به خود وجود ندارد، اسم بلا مسمّی و لفظی است معما، چنانكه سیمرغ نامی دارد و هیچ نشانی ندارد.
فرق شیطان با ابلیس چیست ؟
آیا شیطان همان ابلیس است ؟ پاسخ منفی است، یعنی شیطان غیر از ابلیس است. شیطان، آن چنانكه از موارد استعمال آن بدست می آید، موجودی است فتنه انگیز، موذی و مضر، كه پیوسته در صدد آزار و اذیت و انحراف و گمراهی مردم است و بر ایجاد اختلاف و فساد، كوششی پیگیر و مستمر دارد، چنانچه خداوند می فرماید :
«انّما یریدُ الشیطانُ انْ یوقعَ بینكمُ العداوهَ و البعضاءَ »
ترجمه : شیطان پیوسته می كوشد تا در میان شما دشمنی و كینه ایجاد كند.
اما ابلیس، به معنای مأیوس از رحمت خداست؛ و آن موجودی است سركش و عصیانگر، كه از نافرمانی و تمرد، دستور خداوند متعال را اطاعت نكرده و بر آدم خاكی سجده ننموده. ابلیس اسم خاص است برای عصاینگری كه پس از سالها عبادت، بر اثر عدم انقیاد و تسلیم، یكباره از كاخ تكبر و انانیت فرو افتاد و برای همیشه از درگاه حق رانده شد. آدم را فریب داد و هم اكنونو با لشگریانش در كمین آدمیان است. عده ای پنداشته اند كه شیطان همان ابلیس است، اما با توجه به معنای لغوی این دو واژه عربی، وبا عنایت به موارد استعمال آنها، به خوبی روشن می شود كه این نظریه صحیح نیست. تعجب آن است كه : بعضی از مترجمین، در قرآن و نهج البلاغه، گاهی ابلیس را به شیطان ترجمه كرده اند، كه از باب حسن ظن می توان گفت : شاید توجه به مفهوم وسیع كلمه شیطان داشته اند، كه بر هر موجود متمرد و سركشی قابل اطلاق است. اگر در قرآن مجید و اخبار و روایات، گاهی از ابلیس تعبیر به شیطان شده است، از این جهت می باشد كه ابلیس مشمول این وصف است یعنی موجودی است سركش و متمرد.
یكی از دانشمندان در این زمینه می گوید : شیطان به معنای موجود شرور است و هم بر مخلوقات شرور، خواه از جن باشد و خواه از انسان، وو ابلیس از جن است. همانطور كه در قرآن كریم، كلمه آدم، اسم خاص و عَلَم است برای آدم ابوالبشر و انسان و بشر اسم عام و اسم جنس است برای نوع بنی آدم، همین طور كلمه ابلیس اسم خاص و علم است برای رئیس شیاطین و جنیان و شیطان وجن اسم عام است برای آن نوع. در صدر آیه ۵۰ از سوره ۱۸ : الكهف، آمده است كه ».واذ قلنا للملئكهِ اسْجدوا لأدمَ فسجدوا الّا ابلیس َ كانَ مِنَ الجنِّ ففسقَ عنْ امرِ ربِّهِ »
ترجمه : و یاد بیاور ای پیامبر ؛ زمانی را كه ما به فرشتگان گفتیم : به آدم سجده كنید، همگی سجده نمودند مگر ابلیس كه او از جن بود و از فرمان پروردگارش سرپیچید؛ و در آیه ۹۴ و ۹۵، از سوره ۲۶ : الشعراء آمده است :
«فَكُبْكِبُوا فیها همْ وَ الغاون و جنودُ ابلیسَ اجمعونَ»
ترجمه : در وقتی كه جهنم برای گمراهان ظهور كند : پس همه معبودهای باطل و همه گمراهان به رو در آتش افتند و تمامی لشگریان ابلیس نیز به رو در آتش افتند.
نامهاو عناوین ابلیس چیست ؟
نامها و اسماء گوناگونی برای ابلیس ذكر كرده اند كه بدین قرار می باشد :
۱- عزازیل كه گویند : عبری و به معنی عزیز خدا و یا نام بُزی است كه كفاره گناهان را بر او می گذارند و در وادی بایر وبی آب و علفی رها می كنند تا كفاره گناهان قوم را به موضعی نامعلوم ببرد و آن نقطه نامعلوم منتهی الیه گناهان است، ابلیس قبل از معلوم واقع شدن، دارای این نام بود.
۲- رجیم : چون ابراهیم او را در منی رجم و سنگسار كرد و یا اینكه توسط ملائكه یا به وسیله شهابهای آسمانی پرتاب شد.
۳- حارث
۴- ابومره( یا ابو قره و یا قتره ).
۵- ابوكردوس
۶- ابوخلاف
۷- ابودجانه
۸- ابوابینی ( چون لبینی نام دختر ابلیس بود ).
۹- نائل
۱۰- ابوالجانّ
ماهیت شیطان چیست ؟
در مفردات راغب درباب ماهیت شیطان آمده است كه، شیطان از آتش است و دلیلش را آیه ای از قرآن ذكر كرده است، «وَ خَلَقَ الْجانَ مِن مَارج مِن نارٍ»
ترجمه : خداوند جن را از مخلوطی از آتش آفرید. از كلام راغب این مطلب را هم می توان استفاده كرد كه پس شیطان از اجانین بوده است. كسانی كه قائل به مجردات می باشند، می گویند : أجنه مجرداتی ارضی و سفلی هستند، زیرا : مجردات – یعنی موجوداتی كه نیاز به حیّز و مكان ندارند و در مكانها و محلها حلول نمی كنند – یا عالی و منزه از تدبیر و تأثیر اجسامند یعنی «ملائكه مقرب» كه مشائیون آنها را «عقول» و اشراقیون آنها را «انوار عالیه قاهره» می نامند و یا وابسته به تدبیر و تأثیر اجسام كه مشائیون آنها را «نفوس سماویه» «یعنی قوای آسمانی» و اشراقیون «انوار مدبره» نورهایی كه تدبیر می كنند می نامند.
والاترین موجودات مجرده، حمل كنندگان عرش می باشند كه هم اكنونو شمارشان به چهار عدد میرسد و در روز قیامت به هشت بالغ می گردند، آنگاه به ترتیب، ملائكه گرداگرد عرش، ملائكه كرسی، ملائكه آسمانها، ملائكه كره اتیر (اتر) و هوا – كه در طبیعت نسیم و باد جای دارد، ملائكه كره زمهریر یعنی كراتی كه سردند، ملائكه دریاها و كوهها، قراردارند آنگاه ارواح پائین تری كه در اجسام نباتی و حیوانی تصرف و تأثیر می كنند در نظام خلقت مرتبتی را احراز كرده اند : پاره ای از این ارواح پائینی تابان و الهی و دارای اعمال نیك و اهل نیكی هستند، اینان عبارت از «اجنه صالحه» و موجوداتی نامرئی می باشند كه كرداری شایسته دارند و پاره ای دیگر از ارواح پائینی، تیره و بدكار و بدخواه می باشند، اینان عبارت از «شیاطین» هستند.
یكی از دانشمندان در ماهیت شیطان گوید : شیطان در ابتدای امر قبل از عالم تكلیف به صورت فرشتگان بود و لهذا خطاب سجده نیز در زمره ملائكه به او وارد شد :
«ولقد خلقنكم ثم صورنكم ثم قلنا للملئكه اسجدوا لادم فسجدوا الا ابلیس لم یكن من السجدین»
ترجمه : و هر آینه تحقیقاً ما شما را آفریدیم، سپس شما را صورت بندی كردیم سپس به فرشتگان گفتیم : بر آدم سجده كنید، پس همگی آنان سجده كردند مگر ابلیس كه او از سجده كنندگان نبود. شیطان چون خلقتش از آتش بود و از جمله جنیان بود كه به صورت فرشته در ردیف آنها قبل از تكلیف بود، لهذا از امر خداوند تخلف جست :
«وَ اذ قلنا للملئكهِ اسجدوا لأدمَ فسجدوا الا ابلیسَ كانَ مِنَ الْجنِ ففسقَ عنْ أمرِ ربِّهِ أفتتخذونهُ و ذریته اولیاءَ مِن دونی و همْ لكمْ عدوّ بئسَ للظلمینَ بدلاً»
ترجمه : و زمانی كه ما به ملائكه گفتیم : بر آدم سجده كنید، همگی سجده كردند مگر ابلیس كه او از طائفه جن بود، لهذا از امر پروردگارش انحراف جست. آیا شما او را و فرزندان او را ولی و صاحب امر و فرمان خود اتخاذ نموده و مرا بر كنار گذاشته اید، در حالیكه ابلیس و فرزندان او دشمنان شما هستند، بد بدل و عوضی است ابلیس برای ظالمان، كه او را به جای من برای خودشان ولی و صاحب اختیار قرار داده اند. چون روشن شد كه شیطان از جن بوده است و از طرفی چون می دانیم : خداوند جن را از باد سوزان آفریده است طبق آیه «ولجانَّ خلقنهُ مِن قبلُ مِن نارِ السَّموم»
ترجمه : و سرنوشت جنیان رامااز پیش ازاین،ازبادآتشین آفریدیم؛ و طبق آیه :
«وَخَلقَ الجانَ مِن مارجٍ مِن نارٍ» ترجمه : و خداوند جنیان را از آتش متحرك ( گاز آتشین ) آفرید؛ و از طرفی دیگر می دانیم كه خلقت انسان از خاك است
«ولقدْ خلقنا الانسانَ مِن سللهٍ من طین»
ترجمه : و هر آینه ما تحقیقاً انسان را از جوهره و عصاره ای از گل آفریدیم. بنایراین خلقت هر دوی آنها ( جن و انس ) از عالم طبیعت و كون و فساد و آلوده با شرور و نواقص خواهد گشت و قابل تكلیف الهی و انر و نهی وطاعت و مخالفت و بالاخره تحرك بسوی مقصد و مطلوب اصلی.
یكی از دانشمندان در رابطه با ماهیت شیطان می گوید : از ظاهر مقابله ای كه میان جمله :
«وَلقَد خلقنا النسانَ مِن صلصالٍ مِن حماٍ مسنون» ترجمه : و همانا آفریدیم انسان را از گل خشك، از گل تیره ریخته شده.
و آیه بعد آن «وَالجانَّ خلقناهُ مِن قبلُ مِن نار السَّموم» برقرار شده این است كه همان گونه كه جمله اولی در صدد بیان اصل خلقت بشر است، جمله دومی هم در مقام بیان همین معناست. پس نتیجه این می شود كه خلقت جانّ در آغاز از باد آتشین بوده است. حال آیا نسلهای بعدی هم مانند فرد اولشان از نار مسموم بوده، به خلاف آدمی كه فرد اولش از گل خشك و افراد بعدش از نطفه او و یا جن هم مانند بشر است، از كلام خدای سبحان نمی توان استفاده كرد زیرا كلام خدا از بیان این مطلب خالی است. علامه مجلسی رحمه الله درباره حقیقت جن و شیطان می فرماید : اختلافی بین مسلمین نیست كه شیطان و جن از اجسام لطیفی هستند كه در برخی از جاها دیده می شود و دارای حركات سریعی می باشند؛ و در مجرای خون بین آدم نیز می توانند حركت كنند.
قیمت فایل فقط 2,500 تومان
برچسب ها : دانلود تحقیق شیطان , دانلود تحقیق , شیطان , دانلود , تحقیق شیطان , دانلود , تحقیق , شیطان , درباره , درباره شیطان